Bệnh viêm
xương khớp ngày nay đã trở thành vấn đề y khoa phổ biến, ước tính có khoảng gần
100 loại viêm xương khớp và chia làm 2 nhóm chính: Viêm xương khớp do thoái hóa
và viêm xương khớp do viêm. Việc điều trị gặp rất nhiều khó khăn vì còn liên
quan đến sinh hoạt của bệnh nhân hàng ngày, vì vậy việc ứng dụng chế tiết dinh
dưỡng và chế độ ăn uống hợp lý trong điều trị các bệnh viêm xương khớp có một ý
nghĩa quan trọng, đã đạt được một số tiến bộ và hiểu biết đáng kể.
Quá trình viêm
xương khớp là quá trình tạo thành các sản phẩm hoạt hóa sinh học của các acid
béo, đó là Prostaglandin và Leucotriene dẫn xuất từ acid béo thiết yếu. Acid
Arachidonic; các dẫn xuất hoạt hóa này có thể thay đổi thành phần acid béo
trong thức ăn.
Acid
Arachidonic là thành phần của Phospholipid màng tế bào là cơ chất của men
Cyclooxygenase và Lipooxygenase.
Cyclooxygenase
là men hoạt hóa acid béo tạo thành Prostaglandin và Thromboxane, hai chất này
kích thích phản ứng viêm và thúc đẩy kết dính tiểu cầu, Prostaglandin E gây
giãn mạch, xung huyết, tăng cảm giác đau.
Sử dụng thức
ăn từ hải sản, dầu cá có chứa acid béo kép không no type n-3 bao gồm acid
Eicosopentaenoic (EPA, C20:5) và acid Docosahexaenoic (DHA, C22:6) có thể thay
thế acid Arachidonic của màng tế bào. Hai acid EPA và DHA cũng là cơ chất cho
men Lipooxygenase để tạo thành Leucotriene B5 - LTB5 ít kích thích viêm và ít
gây dính tiểu cầu hơn là Leucotriene B4 dẫn xuất từ acid béo thiết yếu
Arachidonic. Bữa ăn sử dụng từ dầu cá thay mỡ đã được chứng minh trong một số
công trình lâm sàng là có tác dụng giảm đau và giảm sưng khớp.
Chế độ ăn trong một số bệnh viêm xương khớp
thường gặp
1. Người béo phì thường kèm thoái hóa khớp:
giảm cân, cân bằng chế độ ăn kiêng từ từ để làm giảm tối đa những chấn động
trên khớp.
2. Người có tình trạng dinh dưỡng kém mà bị
viêm đa khớp dạng thấp: nên ăn nhiều hơn bình thường bằng cách ăn thành nhiều
bữa nhỏ (bữa phụ) để dung nạp tốt hơn.
3. Bệnh gout
Cần có chế độ
ăn kiêng nghiêm ngặt, hạn chế tối đa chất đạm để làm giảm lượng acid uric trong
máu, tinh thể uric lắng đọng trong khớp như:
Bệnh khớp và những thực phẩm không nên dùng* Gan, thận, tim, trứng cá, cá trích, cá mòi,
thịt bò, thịt gà lôi, chim bồ câu, ngỗng, sò...
* Đặc biệt
không dùng chất đạm này chung với bia, rượu mạnh hoặc rượu vang đỏ.
* Các loại đậu,
cây họ đậu, măng tây, súp lơ, nấm.
* Tránh uống
rượu, bia, thuốc lá, cà phê, chocolat.
* Tránh dùng mỡ
động vật.
Hình: Thực phẩm giàu đạm và rượu bia rất nguy hiểm cho người bị Gout
Nên dùng:
- Ăn nhiều
rau, trái cây tươi, ăn thành nhiều bữa nhỏ trong ngày.
- Nên dùng dầu
đậu nành, dầu hạnh nhân.
- Tập thể dục
đều đặn.
Hình:Sử dụng rau xanh và trái cây tươi là lựa
chọn tốt cho người bị Gout
4. Bệnh thoái hóa khớp và viêm đa khớp dạng
thấp cần ăn:
- Thịt heo, thịt
gia cầm (gà, vịt, bò) cá biển, tôm, cua, sò.
- Ngũ cốc: lúa
mì, lúa mạch...
- Bổ sung
thêm: vitamin D, B, K, folic acid, calcium, sắt có chứa trong các loại rau.
- Dùng các loại
dầu chứa acid béo omega 3: dầu đậu nành, dầu hạnh nhân, dầu ô-liu...
Hình: Ngũ cốc là cũng là một cứu cánh cho người thoái hóa khớp và đa khớp
dạng thấp
Tóm lại, viêm
xương khớp là loại bệnh ngày càng phổ biến và trở thành mối quan tâm của ngành
y tế nước nhà. Việc điều trị chủ yếu hiện nay vẫn sử dụng các thuốc kháng viêm
không steroid và gluco corticoide.
Các thuốc
kháng viêm không steroid gây giảm tổng hợp Prostaglandin nhờ ức chế men
Cyclooxygenase.
Corticoid ức
chế hoạt hóa men Phospholipase A2 gây giảm giải phóng acid béo thiết yếu
Arachidonic từ màng tế bào, do đó giảm sản xuất Prostaglandin, Thromboxane A2,
và giảm viêm.
Từ cơ chế trên
có thể điều chỉnh được bằng chế độ ăn, góp phần đạt được kết quả điều trị như
mong đợi.
Bệnh viêm xương khớp ngày nay đã trở thành vấn
đề y khoa phổ biến, ước tính có khoảng gần 100 loại viêm xương khớp và chia làm
2 nhóm chính: Viêm xương khớp do thoái hóa và viêm xương khớp do viêm. Việc điều
trị gặp rất nhiều khó khăn vì thuốc điều trị thường có nhiều tác dụng phụ, giá
thành cao, hơn nữa còn liên quan đến sinh hoạt của bệnh nhân hàng ngày, vì vậy
việc ứng dụng chế tiết dinh dưỡng và chế độ ăn uống hợp lý trong điều trị các bệnh
viêm xương khớp có một ý nghĩa quan trọng, đã đạt được một số tiến bộ và hiểu
biết đáng kể.
Thức ăn nên tránh:
Bệnh nhân viêm
khớp không nên ăn bắp
Tất cả món ăn
làm tăng chất mỡ trong máu đều bất lợi cho người đang bị viêm khớp vì xúc tác
phản ứng viêm tấy ở mặt trong bao khớp. Do đó không chỉ thịt mỡ, bơ, xúc xích,
dăm-bông mà ngay cả bánh kẹo cũng không nên có trong khẩu phần của người đang uống
thuốc kháng viêm.
Không ăn bắp
khi khớp đang đau vì trong bắp có nhóm hoạt chất dễ gây nên tình trạng dị ứng
dưới dạng viêm khớp.
Cuối cùng, khi
mắc bệnh viêm khớp, người bệnh cần tuân thủ yêu cầu và lộ trình khám chữa bệnh
và kê đơn của bác sĩ chuyên ngành. Bên cạnh đó, áp dụng thêm những chế độ ăn uống một cách chọn lọc và
hợp lý sẽ góp phần thu ngắn thời gian phải dùng thuốc so với ban đầu. Vì vậy,
hãy tự chăm sóc bản thân với những thực đơn hợp lý để phát huy hiệu quả cao nhất
cho quá trình chữa bệnh bạn nhé!
Phòng khám bác sĩ Lê Văn
Cương tổng hợp
Ảnh: Internet
